بدایة الحکمة

در کتاب بدایة الحکمة عمده نگاه مرحوم علامه طباطبایی بر کتاب منظومه مرحوم حاجملا هادی سبزواری و در کتاب نهایة الحکمة عمده نگاه ایشان بر کتاباسفار مرحوم صدر المتألهین است. در مجموع دو کتاب بدایة و نهایة از بحث نفس وبحث معاد مطلقا خبری نیست. باید دانست که حکما هیچ گاه حکمت را با معرفتشناسی آغاز نمی کردند چون معتقد بودند مباحث معرفت شناسی مربوط به مباحثعلم است و مباحث علم در اواسط فلسفه است، نه در اوایل حکمت.بر خلاف روش غربی ها که فلسفه را با معرفت شناسی آغاز می کنند و مرحوم علامههمین کار را در روش رئالیسم انجام داده است فیلسوف یکی از کارهای او این است که برای سایر دانش ها مانند منطق،فیزیک، شیمی، پزشکی و فضا مسئله سازی می کند و همه این ها به فلسفه محتاج اند.در این فصل دو هدف را پیگیری می شود، یکی این که مواد ثلاثتعریف آن چیست و دیگر اینکه مواد ثلاث در ۳ تا منحصر است و نه بیشتر و نه کمتر، در مواد ثلاث از سه مفهوم فلسفی بحث می کنیم:۱. وجوب۲. امکان۳. امتناعو هر یک از این سه مورد یا بالذات یا بالغیر یا بالقیاس الی الغیر است زیرا هر مفهومی در سنجش با هستی یا هستی برایش ضروریاست (واجب الوجود) یا نه (هستی برای او ضروری نیست).آن مفهومی که هستی برای او ضروری نیست یا نیستی برای او ضروری است (ممتنعالوجود) یا نه (نیستی برایش ضروری نیست که به آن ممکن الوجود هم می گویند) البته اثبات میکنیم که ممکن بالغیر نداریم