بیانات

استاد رضایی تهرانی در این نشست بیان داشتند که امکان تأسیس یک نظام فلسفی جدید بر اساس دستاوردهای مغفول‌مانده در حکمت صدرایی و نوآوری‌های پس از صدرا وجود دارد، به شرطی که مبانی کلیدی مانند اصالت وجود و حرکت جوهری بازتعریف شوند. براین‌اساس، ماهیت به معقول ثانی و وجود به معقول اول تبدیل می‌شود، درحالی‌که حرکت جوهری ماهیت‌های ثابت را نفی کرده و نیاز به تفسیری جدید از مفاهیمی مانند جوهر و عرض ایجاد می‌کند. از سوی دیگر، با پذیرش وجود رابط و نفی ماهیت در ما سوی الله، تقسیم‌بندی‌های سنتی فرومی‌ریزد و معرفت‌شناسی جدیدی شکل می‌گیرد که موجودات را نه به‌عنوان وجودهای مستقل، بلکه به‌مثابه «ربط» به واجب می‌فهمد. همچنین، نوآوری‌های متأخر مانند واقعیت‌مند بودن عدم، تغییر تعریف معقول ثانی، و تقلیل عوالم از سه به دو، بستری برای نظریه‌پردازی‌های بدیع فراهم می‌کند. بااین‌حال، چالش اصلی، سازگاری وحدت شخصی وجود با اصالت وجود و تشکیک است که ممکن است تمایل این نظام جدید را به سمت عرفان افزایش دهد. در نهایت، تدوین چنین نظامی با تلفیق دستاوردهای حکمت صدرایی، علوم جدید، و مباحث معرفت‌شناسی معاصر، نه‌تنها ممکن بلکه ضروری است تا پاسخگوی مسائل فلسفی روز باشد.

استاد رضایی تهرانی در این نشست به بررسی اهمیت و ضرورت فلسفه، به‌ویژه حکمت صدرایی، در پاسخ به پرسش‌های بنیادین بشر («از کجا آمده‌ام؟ آمدنم بهر چه بود؟ به کجا می‌روم؟») می‌پردازد. ایشان با تأکید بر جایگاه بی‌بدیل فلسفه به‌عنوان «اعلی العلوم»، استدلال می‌کند که فلسفه تنها دانشی است که می‌تواند به پرسش‌های مرتبط با هستی و نیستی پاسخ دهد، درحالی‌که علوم تجربی و اخلاق به ترتیب به پرسش‌های است و نیست و بایدونباید می‌پردازند. از جمله اهداف فلسفه‌خوانی: ۱. تبدیل انسان به «نسخه علمی عالم» (درک کلیت جهان به‌جای جزئی‌نگری). ۲. تمایز حقایق از اوهام (مانند ردّ شانس و تأکید بر نظم علّی). ۳. تفکیک حقایق از اعتباریات (مثل قوانین اجتماعی قراردادی). ۴. رسیدن به یقین فلسفی و عبور از شکاکیت. ۵. ارتباط حکمت نظری و عملی برای ساختن جامعه ایده‌آل. همچنین، فلسفه با تقویت عقلانیت و تقوای فلسفی، انسان را از شرک خفی و عوام‌زدگی نجات می‌دهد و درک عمیق‌تری از معارف دینی (مانند توحید و معاد) ارائه می‌کند. در نهایت، فلسفه پشتوانه عقلانی برای دفاع از آموزه‌های دینی در برابر ایدئولوژی‌های مادیگرایانه (مانند کمونیسم) ایجاد می‌کند.

آیت‌الله رضایی تهرانی مدرس فلسفه، دومین سخنران همایش بودند که فواید فلسفه در زندگی فردی را توضیح داده وگفت: تعیین سبک زندگی ریشه در فلسفه دارد. وی ابتدا 8 مطلب را به عنوان مقدمه بیان کرد و پس از طرح این اشکال که برخی تاثیر عملی فلسفه را انکار می‌کنند و آن را علمی صرفا انتزاعی می‌دانند که حداکثرفایده آن اقناع ذهنی است، پاسخ داد: اولاً باید از هر دانشی آثارمتناسب با آن را انتظار داشت وفیلسوف به دنبال اثرخارجی دریک موضوع نیست، ثانیا اگرمقصود این باشد که فلسفه توان تاثیرگذاری در زندگی را ندارد، اشتباه است و اگر مقصود این باشد که به این ساحت کمتر پرداخته شده است، سخن درستی است و این همایش هم برای رفع این نقص برگزارشده است. وی با بیان این که کار فلسفه به دست دادن یک جهان بینی درست است و هیچ مکتبی بدون پشتوانه فلسفه معنا ندارد، تاثیرات فلسفه در دو بخش کلی وجزئی را بررسی کرد. وی ارضای حس کنجکاوی، معنابخشی به زندگی، تثبیت و تعمیق هویت وجودی انسان، سامان بخشی به ذهن از نظرخروج از تعارض های شناختی، تقویت نظام فکری، جلوگیری از تعدد شخصیت و بحران هویت و افسردگی، کلان‌نگری وژرف‌نگری و بالا رفتن قدرت تحلیل پدیده‌ها را از جمله تاثیرات کلی فلسفه دانست. آیت‌الله رضایی تهرانی با بیان این که حکمت عملی ریشه درحکمت نظری دارد، تغییر نحوه و سبک زندگی را منبعث از فلسفه برشمرد و در پایان از تاثیرات مسایل جزئی فلسفه مانند اصالت وجود برزندگی فردی سخن گفت . آیت‌االله فیاضی، آیت‌الله غروی و حجت الاسلام و المسلمین حسن رمضانی از دیگر سخنرانان این همایش که در مجمع عالی حکمت اسلامی مشهد برگزار شده است بودند.