بیانات

حکمت صدرایی به‌عنوان یک سیستم فلسفی مستقل و منضبط، نیازمند بازخوانی و تطبیق با نیازهای جامعه‌ی اسلامی امروز است. این بازخوانی شامل احیای بخش‌های مغفول حکمت صدرایی، بازتولید فلسفه‌های مضاف و نقد نحله‌های فلسفی رقیب است. حکمت صدرایی می‌تواند در عرصه‌های اجتماعی، سیاسی و اخلاقی به‌عنوان پایه‌ای برای تمدن‌سازی و نظام‌سازی اسلامی مورد استفاده قرار گیرد. نیاز جامعه‌ی امروز به‌ویژه در حوزه‌های معرفت‌شناسی، عرفان و منطق، ایجاب می‌کند که حکمت صدرایی با دستاوردهای جدید علمی و فلسفی تطبیق داده شود. بازخوانی حکمت صدرایی باید بدون شالوده‌شکنی و با حفظ اصول این مکتب، به‌روزرسانی و توسعه‌ی آن در جهت پاسخگویی به چالش‌های مدرنیته و پسامدرنیسم بینجامد. هدف نهایی، ایجاد یک نظام فکری منسجم بر پایه‌ی حکمت صدرایی است که بتواند نیازهای جامعه‌ی اسلامی را در عرصه‌های مختلف فردی و اجتماعی برطرف کند.

این نشست که به همت حلقه علمی حکمت دفتر تبلیغات اسلامی خراسان برگزار شده است، استاد رضایی تهرانی ابتدا با مقدماتی به مباحثی مانند ضرورت و مفهوم‌شناسی مفاهیم بکار برده شده در عنوان نشست می‌پردازند و سپس به بررسی تأثیرگذاری حکمت صدرایی در حیات اعتقادی و رفتار آدمی و نمونه‌هایی از آن را ارائه می‌کنند. ایشان به‌عنوان نمونه مباحثی چون اصالت وجود و اعتباریت ماهیت؛ اتحاد علم و عالم و معلوم؛ وحدت تشکیکی وجود و... را امتداد بخشیده و تأثیرهای آنها را در زندگی انسان بررسی می‌کنند. ایشان بنا بر نظری جامعه را متشکل از افراد خوانده و تأثیرات در جامعه را تابعی از تأثیرات فردی دانستند. در پایان به پرسش‌های حضار پاسخ‌هایی ارائه کردند.

عظمت بی‌بدیل اندیشه صدرایی و نظام نوین فلسفی برساخته او، سبب شده تا بسیاری بر این اعتقاد باشند که فلسفه اسلامی پس از صدرا دچار رکود و بن‌بستی بزرگ شده است. این امر تا جایی است که این گروه معتقدند بیشتر بزرگان و حکمای فلسفه اسلامی پس از صدرا در نهایت شارح و مفسر اندیشه‌های او بوده و فاقد نوآوری و ابتکار فلسفی هستند. آیت‌الله شیخ علی رضایی تهرانی با رد این اتهام و با اعتقاد راسخ به وجود نوآوری‌های فراوان فلسفی پس از صدرالمتألهین و حتی امکان ایجاد نظام فلسفی نوین در سه بخش به تبیین و تحلیل این بحث می‌پردازد. ایشان در بخش نخست به چیستی و چگونگی نوآوری‌های فلسفی پس از صدرا پرداخته و روند بررسی نوآوری‌های فلسفی را در شش مرحله محقق می‌داند؛ او در بخش دوم، اقسام نوآوری‌های فلسفی پس از صدرا را به شکلی تفصیلی در هفت لایه و با ارائه مثال‌هایی مجزا برای هر لایه مورد بحث‌وبررسی قرار می‌دهد و در نهایت در بخش سوم مصادیقی از نوآوری‌های بزرگان اندیشه فلسفی پس از صدرا از جمله مرحوم آقا علی حکیم، مرحوم علامه طباطبایی، آیت‌الله جوادی آملی و استاد غلامرضا فیاضی ارائه می‌دهد. این نشست علمی به‌صورت مقاله‌ای نیز در کتاب کرانه‌های عقل و معنا به چاپ رسیده است.